Żywienie w chorobie
DIETETYKA KLINICZNA1. Żywienie osób z chorobami trzustki
Pacjenci ze schorzeniami trzustki tracą masę ciała oraz diagnozujemy u nich liczne niedobory w tym: witamin z grupy B, kwasu foliowego i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, K, E, D). W schorzeniach trzustki najczęściej pierwszym objawem są biegunki tłuszczowe. Obserwujemy także bóle brzucha, nudności, wymioty, podwyższoną temperaturę, żółtaczkę. W leczeniu pełnoobjawowych chorób trzustki wyróżniamy 3 główne etapy diety. Każdy różni się ilością w diecie tłuszczu, białek i węglowodanów. Głównym zadaniem wykwalifikowanego dietetyka klinicznego, w przypadku osób ze schorzeniami trzustki, jest utrzymanie lub poprawa masy ciała, zmniejszenie nasilenia dolegliwości oraz zapobieganie niedoborom pokarmowym.
Pracę trzustki dzielimy na zewnątrzwydzielniczą (enzymy trawienne) oraz wewnątrzwydzielniczą (hormony). Zewnątrzwydzielnicza funkcja odpowiada za procesy trawienne. Dzięki jej enzymom możliwy jest rozkład białek, tłuszczów i węglowodanów pochodzących z pożywienia. Czynność wewnątrzwydzielnicza polega na produkcji i uwalnianiu do krwi hormonów. Najistotniejsze z nich to insulina i glukagon. Regulują one poziom cukru we krwi.
Najczęściej spotykanymi chorobami trzustki są:
- ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
- kamica przewodów trzustkowych,
- rak trzustki,
- torbiel trzustki.
W schorzeniach trzustki najczęściej pierwszym objawem są biegunki tłuszczowe. Obserwujemy także bóle brzucha, nudności, wymioty, podwyższoną temperaturę, żółtaczkę.
Pacjenci ze schorzeniami trzustki tracą masę ciała oraz diagnozujemy u nich liczne niedobory w tym: witamin z grupy B, kwasu foliowego i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, K, E, D).
Wśród przyczyny chorób trzustki możemy wymienić: dietę bogato tłuszczową, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, zaburzenia lipidowe, wady rozwojowe trzustki. W czasie spożywania posiłku trzustka zostaje pobudzona do pracy. To jakiej jakości jest pożywienie wpływa na nasilenie pracy trzustki. W leczeniu pełnoobjawowych chorób trzustki wyróżniamy 3 główne etapy diety. Każdy różni się ilością tłuszczu, białek i węglowodanów w diecie.
Początkowe objawy raka trzustki często są niecharakterystyczne! Dlatego tak istotna jest profilaktyka. Jeżeli jesteś w grupie zwiększonego ryzyka, poza działaniami zapobiegającymi powinieneś pamiętać też o odpowiednich badaniach diagnostycznych. Głównym zadaniem wykwalifikowanego dietetyka klinicznego, w przypadku osób ze schorzeniami trzustki, jest utrzymanie lub poprawa masy ciała, zmniejszenie nasilenia dolegliwości oraz zapobieganie niedoborom pokarmowym.
Zmagasz się z wymienionymi dolegliwościami? Zdiagnozowano u Ciebie kamicę trzustkową? Po zjedzeni każdego produktu spożywczego pojawia się „uczucie kłucia i ucisku”. A może jesteś w grupie ryzyka i chcesz zadbać o świadomą profilaktykę?
2. Żywienie osób z chorobą nowotworową
Zdiagnozowano u Ciebie chorobę nowotworową? Chcesz rozpocząć dietę zmniejszającą ryzyk rozwoju choroby nowotworowej? Z natłoku informacji już sam nie wiesz czy eliminować mleko, mięso i inne produkty? Cały czas chudniesz? A może jesteś w grupie ryzyka i chcesz zadbać o świadomą profilaktykę?
3. Żywienie osób przed i po zabiegach chirurgicznych
Od tego jak jest odżywiony nasz organizm będzie w dużej mierze zależał okres okołooperacyjny i pooperacyjny. W tym czasie Twój organizm zwiększa swoje zapotrzebowanie przede wszystkim na białko, ale również na inne składniki (cynk, selen, miedź, mangan). Niezwykle istotne jest wzmocnienie naszego organizmu przed planowanym zabiegiem chirurgiczny i tym samym minimalizacja ryzyka powikłań. Ważnym jest jakiego typu będzie to białko. Najkorzystniej będzie zwiększyć spożycie produktów będących źródłem białka zwierzęcego (mleko i produkty mleczne, jaja, ryby, mięso). Niestety przebyta operacja często uniemożliwia lub zniechęca do spożycia odpowiedniej ilości jedzenia. Taką sytuację należy przewidzieć i z wyprzedzeniem zadbać o prawidłowe odżywienie organizmu. Im lepszy stan odżywienia tym mniejsze ryzyko powikłań pooperacyjnych i tym szybszy powrót do codziennego życia.
Jesteś po zabiegu operacyjnym? Masz zaplanowaną operację? Obawiasz się powikłań operacyjnych?
4. Żywienie osób z cukrzycą
Cukrzyca jest przewlekłą, metaboliczną chorobą, w której niezwykle ważna jest kontrola tego co zjadasz. Charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi. Stan ten wynika z zaburzenia funkcjonowania trzustki odpowiedzialnej za wydzielanie insuliny. Wówczas dochodzi do zupełnego braku lub jej niedoborów. Insulina jest hormonem odpowiedzialnym za obniżenie poziomu cukru we krwi poprzez „wyłapywanie” cząsteczek glukozy z krwi i ich transportowanie do wnętrza komórek.
Podział cukrzycy wygląda następująco: Cukrzyca jeżeli jest prawidłowo prowadzono (unikanie stanów niedocukrzenia i przecukrzenia) nie stanowi zagrożenia dla życia. Najważniejszym aspektem leczenia żywieniowego jest przestrzeganie zasad diety cukrzycowej1 . Monitorowanie ilości i jakości spożywanych węglowodanów powinno stanowić fundament prawidłowego żywienia oraz dobrej kontroli poziomów glukozy. Nie zapominajmy, że węglowodany stanowią podstawowe źródło energii dla organizmu i dlatego niewskazane jest stosowanie diety niskowęglowodanowej. Dzięki przestrzeganiu m. in. „diety z ograniczeniem węglowodanów łatwo przyswajalnych” zmniejszasz ryzyko rozwoju powikłań cukrzycy: zaburzenia pracy nerek (nefropatia), choroby nerwów obwodowych (neuropatia), zaburzenia narządu wzroku (retinopatia), stopy cukrzycowej i innych. Chorując na cukrzycę dla własnego komfortu życia powinieneś znać pojęcia „wymienniki węglowodanowe”, „indeks glikemiczny” czy „ węglowodany złożone”.
Zdiagnozowano u Ciebie cukrzycę. Nie znasz pojęć: „wymienniki węglowodanowe”, „indeks glikemiczny” i „ węglowodany złożone”? Masz problem z podwyższonymi cukrami? A może jesteś w grupie ryzyka i chcesz zadbać o świadomą profilaktykę?
5. Żywienie osób po operacjach bariatrycznych
Jesteś po operacji zmniejszania żołądka i zastanawiasz się co możesz teraz jeść? I słusznie, na początku nie wszystko jest dobrze tolerowane przez Twój organizm. Najistotniejszą czynnością po operacji bariatrycznej jest ukształtowanie na nowo Twoich nawyków żywieniowych. Musisz szczególnie zwracać uwagę na ilość jedzenia, aby nie było ono za duże objętościowo. Ograniczenie zjadanych kalorii będzie sprzyjało dalszemu spadkowi masy ciała. Dzięki odpowiedniej diecie zapobiegniesz nieprzyjemnym dolegliwością wynikającym z przeprowadzonego zabiegu. W grupie osób po zabiegach bariatrycznych, odżywiających się nieprawidłowo występuje znaczne ryzyko rozwoju dumping syndrome (zespół poresekcyjny). Zespół objawia się m.in. przyspieszonym biciem serca, zimnymi potami, biegunkami.
Po operacji bariatrycznej musisz pamiętać o 3 głównych założeniach diety:
- Unikaj napojów gazowanych,
- Nie pij prze słomkę,
- Jedz często, ale małe ilości jedzenia.
Zmagałaś/eś się z chorobliwą otyłością i jesteś po zabiegu bariatrycznym? Boisz się jak teraz będzie wyglądało Twoje żywienie? Zastanawiasz się czy możesz jeść wszystkie produkty spożywcze?
6. Żywienie osób z fenyloketonurię
Fenyloketonuria należy do chorób metabolicznych, w których dzięki odpowiedniej diecie można normalnie funkcjonować. Jest to schorzenie genetyczne, podobnie jak celiakia. Już w pierwszych dniach życia chorego dziecka możemy zaobserwować charakterystyczne objawy:
- mysi zapach moczu,
- intensywne wymioty,
- sucha zaczerwieniona skóra,
- opóźnienie rozwoju intelektualnego.
Dieta dla osób chorych na fenyloketonurię nie jest dietą bezfynololaniną, ale niskofenyloalaninową. Fenyloalanina to aminokwas, czyli jedna z „cegiełek” budujących białko. Jest ona aminokwasem niezbędnym, którego nasz organizm nie potrafi sam wyprodukować i dlatego musi być dostarczany z pożywieniem.
Wraz z pożywieniem powinniśmy dostarczać takich ilości białka, aby poziom fenyloalaniny nie przekraczał we krwi poziomu, zagrażającego układowi nerwowemu. Zaleca się więc dietę niskobiałkową. Pamiętając, że ponad 60 % zjedzonego białka powinna pochodzić z produktów pochodzenia zwierzęcego. Do diety wprowadza się niskobiałkowe pieczywo, mąki, makarony itd. Podobnie jak w przypadku żywienia pacjentów onkologicznych (zagrożonych niedożywieniem) stosujemy ONSy, czyli specjalne gotowe preparaty. ONSy dla osób chorych na fenyloketonurię mają za zadanie dostarczyć niezbędnego białka, witamin i składników mineralnych.
Osoby świadomie lub nieświadomie spożywające produkty z dużą ilością fenyloalaniny skarżą się na pogorszenie koncentracji, problemy z pamięcią, uczeniem się, gorszą kondycję fizyczną. Dlatego tak ważne jest, aby wykwalifikowany dietetyk kliniczny sprawdził czy Twoja dieta zawiera odpowiednią ilość fenyloalaniny i nauczył Cię jak radzić sobie z dietą w życiu codziennym. Ścisłe stosowanie się do zaleceń diety niskofenyalaninowej jest szczególnie ważne w przypadku kobiet planujących macierzyństwo (prewencja fenyloketonurii matczynej).
Urodziłaś dziecko z fenyloketonurią? Obawiasz się co podać mu do jedzenia? Zastanawiasz się czy karmić piersią czy nie? Martwisz się o dalszy rozwój dziecka? A może jesteś w grupie ryzyka i chcesz zadbać o świadomą profilaktykę?
7. Żywienie osób z nietolerancją glutenu.
- Celiakia (nietolerancja glutenu)
- Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten
- Alergia na gluten
Powyższe schorzenia należą do grupy, w której jedyną dozwoloną dietą jest dieta bezglutenowa. Żywienie kliniczne jest jedynym akceptowanym sposobem leczenia celiakii. Dieta bezglutenowa wymaga bezwzględnego usunięcia z diety produktów zawierających gluten. Gluten jest składnikiem polskich zbóż (pszenica, jęczmień, żyto, orkisz i ich odmian). Z faktu iż owies jest zbożem potencjalnie zanieczyszczonym innymi zbożami, również jest zakazy w diecie bezglutenowej.
Bardzo ważnym aspektem stosowania diety bezglutenowej jest korzystanie w kuchni z „zamienników produktów glutenowych”. Wynika to z faktu iż źle zbilansowana dieta bezglutenowa jest dietą niedoborową. Zamiennikami są produkty naturalnie bezglutenowe, które pomogą w zminimalizowaniu ryzyka niedoborów żywieniowych. Częstym bywalcem w twojej kuchni powinny być: kasze gryczane, jaglane, amarantus, siemię lniane, mak, rośliny strączkowe i wiele innych naturalnie bezglutenowych produktów spożywczych.
Licznymi badaniami udokumentowano wpływ niestosowania lub źle stosowanej diety bezglutenowej, na niewłaściwie wchłanianie składników spożywczych z pożywieniem.
Celiakia jest nie tylko chorobą autoimmunologiczną, ale jest zespołem złego wchłaniania, więc szczególnie należy zwrócić uwagę na odpowiednią dietę. Niestety w dalszym ciągu, w Polsce większość chorych na celiakię pozostaje niezdiagnozowana.
Jako osoba z celiakią stosująca dietę bezglutenową od prawie 20 lat z czystym sumieniem mogę przyznać, że dieta pozbawiona glutenu może być smaczna i zdrowa.
Zdiagnozowano u Ciebie celiakię, alergię na gluten? Boisz się, że dieta będzie niedoborowa? A może jesteś w grupie ryzyka i chcesz zadbać o świadomą profilaktykę?
8. Żywienie osób z otyłością
Zmagasz się z nadwagą od dziecka? Dziś mija rok jak obiecałeś/łaś sobie że pozbędziesz się zbędnego „tłuszczyku” A może jesteś w grupie ryzyka i chcesz zadbać o świadomą profilaktykę?
9. Żywienie osób z chorobą tarczycy
Pomimo zdiagnozowanej i leczonej choroby tarczycy masz problemy z masą ciała”. Coraz częściej słyszysz o specjalnych dietach, ale nie wiesz czy i co eliminować z jadłospisu? A może jesteś w grupie ryzyka i chcesz zadbać o świadomą profilaktykę?
10. Żywienie osób z zespołem jelita nadwrażliwego
Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) charakteryzuje się poczuciem dyskomfortu lub bólami w obrębie jamy brzusznej oraz zaburzeniami funkcji motorycznej jelit (biegunki, zaparcia). Objawy obejmują bóle brzucha i/lub wzdęcia związane z nieuporządkowaną pracą jelit i mogą poważnie wpływać na jakość życia osób chorych.
Podstawowym problemem osób z chorobą jelita nadwrażliwego jest w dalszym ciągu mało określony wpływ diety na nasilenie objawów choroby. Coraz częściej mówi się o zastosowaniu diety o obniżonej zawartości FODMAPs (fermentujących oligo-, di-, mono- sacharydów i polioli). Faktycznie liczne badania potwierdzają jej skuteczność. Konieczne są jednak kolejne badania w celu opisania produktów nasilenie objawów IBSu stres szybkie tempo życia nieodpowie dnia dieta zawierających wspomnianych związki. Najważniejszą kwestią w leczeniu IBS-u jest terapia behawioralna. Dzięki odbyciu terapii pacjent uczy się umiejętnie radzić sobie z sytuacji stresowymi, które nasilają dyskomfort.
Wyróżniamy 3 podstawowe postacie choroby: biegunkowa, zaparciowa oraz mieszana. Do każdego typu należy dobrać odpowiednią dietę, aby zapobiec: biegunkom, zaparciom, skurczom jelit i niedoborom pokarmowym.
Od wielu lat zmagasz się z występującymi naprzemiennie biegunkami i zaparciami? Boisz się wyjść z domu, gdyż wiesz, że biegunka może pojawić się w każdym momencie? A może jesteś w grupie ryzyka i chcesz zadbać o świadomą profilaktykę?