Po długiej przerwę zamieszczam post dotyczący udaru mózgu. Czułam się zobowiązana do poruszenia tego tematu z uwagi na rosnące statystki jego występowania u coraz to młodszych osób.
Udar mózgu jest następstwem przerwania dopływu krwi do mózgu. Wyróżniamy 2 rodzaje udarów:
– niedokrwienny (zablokowanie naczynia krwionośnego przez skrzep),
– krwotoczny (pęknięcia naczynia krwionośnego w mózgu).
Oba odcinają dopływ tlenu i składników odżywczych, powodując uszkodzenie tkanki mózgowej. Konsekwencje udaru ściśle zależą od tego, która część mózgu jest uszkodzona i jak bardzo jest ona dotknięta. Według danych z 2016 roku udar jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów i trzecią najczęstszą przyczyną niepełnosprawności. Czynniki ryzyka udaru są podobne do tych związanych z innymi chorobami układu naczyniowego jak np. zawał serca czy miażdżyca.
PROFILAKTYKA
Najlepszą profilaktyką jest kombinacja poniższych strategii:
- Unikaj nadciśnienia: wysokie ciśnienie krwi jest jedną z największych przyczyn nagłego udaru lub zawału serca. Jeśli masz problem z podwyższonym ciśnieniem krwi musisz koniecznie zmienić swój styl życia.
Jak skutecznie zmniejszyć ciśnienie za pomocą diety?
- Zredukuj zawartość soli w diecie (nie dosalaj ziemniaków, frytek, sosów do sałatek, jajek),
- Unikaj pokarmów o wysokiej zawartości cholesterolu, takich jak hamburgery, sery, lody, tłuste mięsa.
- Codziennie spożywaj od 3 do 5 porcji owoców i warzyw, jedną porcję ryby 2 do 3 razy w tygodniu i kilka porcji dziennie pełnoziarnistych produktów spożywczych (pieczywo graham, pełnoziarniste makarony, brązowy ryż)oraz niskotłuszczowych produktów mlecznych (chudy twaróg, mleko max 1,5%, jogurty 0%),
- Pamiętaj o co najmniej 30 minutach aktywności dziennie i więcej, jeśli to możliwe.
- Postaraj się rzucić palenie, jeśli palisz.
- Wykonuj regularnie lipidogram (badanie laboratoryjne badające stężenie cholesterolu i jego frakcji we krwi): podwyższony poziom cholesterolu we krwi oraz nieprawidłowe wartości frakcji LDL i HDL zwiększają ryzyko ataków serca i udarów.
- Zapobiegaj cukrzycy: podwyższony poziom glukozy we krwi (cukrzyca) zwiększa ryzyko ataków serca i udarów mózgu. Jeśli masz cukrzycę, bardzo ważne jest, aby kontrolować ciśnienie krwi i poziom cukru we krwi.
Powyższe zmiany stylu życia przyczynią się do wyeliminowania kolejnej przyczyny udarów – otyłości. Jej powikłania (nadciśnienie, nieprawidłowy lipidogram, cukrzyca) zwiększają ryzyk
o udaru mózgu.
Osoby zagrożone udarem powinny ograniczyć spożycie czerwonego mięsa i stosować dietę zbliżoną do diety śródziemnomorskiej. Podejście dietetyczne do profilaktyki udarów mózgu mówi także o diecie DASH, która jest zbliżona do śródziemnomorskiej. Na dietę DASH składają się: zwiększone spożycie warzyw i owoców, zamiana wysokotłuszczowych produktów mlecznych na niskotłuszczowe. Według diety DASH należy spożywać również pełnoziarniste produkty spożywcze, drób, ryby i orzechy oraz zredukować spożycie czerwonego mięsa, wysokotłuszczowych produktów mlecznych, słodyczy i napojów zawierających cukier. Mogłoby się wydawać, że nie ma różnicy mię
dzy obiema dietami. Nic bardziej mylnego: dieta śródziemnomorska kładzie nacisk na korzystne oleje (oliwa z oliwek, olej rzepakowy), ma niską zawartość produktów mlecznych i zawiera znacznie mniej produktów odzwierzęcych. Różnica polega także na ilości poszczególnych produktów spożywczych, np. stosując dietę DASH powinniśmy jeść codziennie co najmniej 2 porcje
ryb lub drobiu, natomiast w diecie śródziemnomorskiej ryby należy jeść co najmniej 2 razy w tygodniu. Kluczową kwestią w zapobieganiu udarom jest także zmniejszenie spożycia sodu. Zmiany w diecie, choć trudne do wdrożenia, stanowią dużą szansę do zapobiegania udarom mózgu.
DIETA PO PRZEBYTYM UDARZE MÓZGU
Typowymi powikłaniami udaru mózgu są: niedowład kończyn, osłabienie, bóle głowy, depresja. Nie rzadko pojawiają się zaburzenia połykania płynów, pokarmów. Dieta po udarze zależy przede wszystkim od powikłań z jakim przyszło się zmierzyć. Jeżeli nie cierpisz na dysfagię twoja dieta powinna być zbliżona do omawianej powyżej.
Jeżeli zmagasz się z dysfagią, dieta będzie wyglądało zupełnie inaczej. Dysfagia objawia się zaburzonym procesem przełykania oraz utrudnionym przeżuwaniem pokarmu. W wyniku czego może dojść do zakrztuszenia się, przewlekłej infekcji dróg oddechowych, a w następstwie utraty masy ciała. Ponadto zaburzenia połykania w znacznym stopniu wpływają na jakość życia chorych.
Integralną częścią leczenia dysfagii jest odpowiednie żywienie. Dieta ukierunkowana na dysfagię obejmuje 5 poziomów trudności w połykaniu. Różnice polegają na teksturze i konsystencji pokarmów. Odpowiednio wykwalifikowany dietetyk kliniczny będzie wstanie dobrać odpowiedni poziom przedstawi grupy produktów dozwolonych i które należy unikać. Po prawidłowo zdiagnozowanej dysfagii pamiętaj:
1.Spożywanie odpowiedniej ilości płynów jest ważne dla każdej osoby! W przypadku niektórych pacjentów z dysfagią wypicie odpowiedniej ilości może stwarzać problemy (rzadkie płyny są trudniejsze do połknięcia). W takim przypadku stosujemy zagęszczenie płynów.
2.Pokrycie dobowego zapotrzebowania na kalorię może być większym wyzwaniem niż pokrycie zapotrzebowania na płyny. Poniżej przedstawiam wskazówki jak zwiększyć kaloryczność diety bez zwiększenie objętości pożywienia:
– dodawaj mleko w proszku do płynnego mleka. Używaj tego wzbogaconego w białko mleka do pieczenia, gotowania zup, sosów, koktajli mlecznych i puddingów,
-dodawaj do posiłków margarynę, cukier, miód, galaretkę,
– wzbogacaj je w soki, koktajle mleczne, kaszki śniadaniowe, przetarte owoce.
3.W przypadku pacjentów z dysfagią niezbędna może okazać się wiedza dotycząca zagęszczania i rozcieńczania pożywienia. W celu zagęszczenia potrawy możesz dodać do niej:
– świeży ryż (gotuj razem z potrawą)
– tłuczone ziemniaki, mięso mielone, płatki ryżowe, buła tarta np. do gorących płynów (zup, sosów)
– do zimnych płynów gładką bezsmakową żelatynę lub przecierane owoce.
Jeżeli potrawa jest za gęsta przez co jej połykanie jest dodatkowo utrudnione możesz do niej dodać:
– niegazowaną wodę mineralną
– mleko
– soki owocowe
– rosół
– roztopione masło lub margarynę
– jogurt naturalny.
DODATKOWE WSKAZÓWKI:
- Aby uniknąć tworzenia twardej „skorupy” na wierzchu potrawy lub na krawędziach, ugotuj jedzenie w przykrytym naczyniu żaroodpornym
- Aby utrzymać wilgotność mięsa lub ryb, ugotuj je w soku pomidorowym, zupie pomidorowej lub w passacie z pomidorów
- Aby zrobić puree mięsne, najpierw odcedź ugotowane mięso. Umieść mięso w robocie kuchennym lub blenderze. Dodaj gorącą ciecz (bulion) do zmiksowanego mięsa, tak by powstało puree
- Jedz posiłki w pionowej pozycję (maksymalnie 90 stopni)
- Staraj się robić małe ugryzienia – tylko 1/2 do 1 łyżeczki na raz.
- Jedz powoli.
- Unikaj mówienia podczas jedzenia.
- Spróbuj obrócić głowę w dół, podciągając brodę do klatki piersiowej i pochylając ciało do przodu podczas połykania. To często zapewnia większą łatwość połykania i zapobiega przedostawaniu się pokarmu do dróg oddechowych.
- Po każdym posiłku usiądź w pozycji pionowej (kąt 90 stopni) przez 30 do 45 minut.
- Otaczająca cię podczas konsumpcji przestrzeń powinna wywoływać twój spokój i relaks.