W leczeniu żywieniowym pacjentów onkologicznych zaniedbywanym tematem jest wpływ nawyków żywieniowych na skuteczność chemioterapii. Pacjent onkologiczny otrzymuje nierzadko ogromne ilości leków. Interakcje mogą wynikać z:
– obecności chemii w żywności, napojach lub suplementach diety,
– zwiększonego lub (częściej) zmniejszonego tempa metabolizmu po posiłkach,
– obniżonego pH przewodu pokarmowego po spożyciu posiłku,
– wpływu tłuszczów spożywczych na wchłanianie leków w przewodzie pokarmowym.
Doustna chemioterapia ma niewątpliwie ogromne plusy. Pacjent ograniczając wizyty w szpitalu i ilość zastrzyków, zwiększa, jakość życia. Doustna chemioterapia jest tak samo skuteczna jak podawana drogą pozajelitową. Interakcje żywności z lekami są powszechne i mogą prowadzić do zwiększenia toksyczności związanej z leczeniem chemioterapeutykami.
Jednym z przykładów, gdy należy zwrócić uwagę na to, jakie produkty wchodzą w skład naszej diety, jest lek o nazwie Kapecytabina. Badania udowodniły, iż nadmierna suplementacja folianów może zwiększyć toksyczność działania leku. Z kolei po spożyciu leku o nazwie Eltrombopag, należy unikać wapnia lub produktów mlecznych przez 4 godziny wokół czasu dawkowania. W przeciwnym razie wapń może zmniejszyć wchłanianie leku. W trakcie leczenia Merkaptopuryną należy unikać produktów mlecznych lub wapniowych w ciągu 2 godzin od podania dawki. Kolejnym przykładem jest lek o nazwie Regorafenib, który pacjenci spożywają z niskotłuszczowym śniadaniem. Lek Sorafenib można przyjmować z niskotłuszczową przekąską, np. z kromką chleba lub krakersem. Zabieg ten ma służyć zmniejszeniu dyskomfortu w jamie brzusznej podczas dawkowania. Stosując lek velcade bortezomib (bortezomib) należy unikać suplementowania diety witaminą C. Badania na zwierzętach wykazały, iż zmniejsza bioaktywność leku. Ponadto z diety należy usunąć zieloną herbatę gdyż osłabia działanie leku.
Przyjmowanie doustnej chemioterapii z napojami bezalkoholowymi lub sokami owocowymi (szczególnie grejpfrutowym i pomarańczowym) może wpływać na aktywność białka transportującego w przewodzie pokarmowym, potencjalnie zwiększając lub zmniejszając szybkość wchłaniania leku. Stąd zaleca się unikanie spożywania wspomnianych soków, krótko przed podaniem dawki leku.
Niepotwierdzone naukowo „diety cud” plus suplementy diety stanowią duże wyzwanie dla dietetyków klinicznych. Wielu pacjentów z nowo zdiagnozowanym rakiem używa suplementów ziołowych. Chociaż niektóre suplementy diety, takie jak olej z wątroby dorsza lub olej z ryb, wydają się być związane ze zmniejszonym ryzykiem raka i poprawą, jakości życia. Jednakże obecne dowody świadczące o zaletach suplementów pozostają bardzo słabe. Niestety badania kliniczne sugerują, że niektóre suplementy mogą nawet zakłócać działanie chemioterapii. Dla przykładu:
– dziurawiec zwyczajny zmniejsza stężenie i biodostępność chemoterapeutycznego metabolitu irynotekanu o 42%, a imatynibu o 32%,
– pluskwica groniasta zwiększa wchłanianie i toksyczność tamoksifenu.
Liczba pacjentów stosujących doustną chemioterapię rośnie. Stanowiąc tym samym wyzwanie dla służby zdrowia. Dietetycy kliniczni powinni kontrolować pacjentów pod kątem możliwych interakcji lek – żywność. W razie potrzeby zalecając odpowiednie alternatywne produkty spożywcze zwiększając tym samym skuteczność leków.
Clarke, T. C., Black, L. I., Stussman, B. J., Barnes, P. M. & Nahin, R. L. Trends in the use of complementary health approaches among adults: United States, 2002–2012. Natl Health Stat Report, 1–16 (2015)
www.cancer.gov/cancertopics/pdq/supportivecare/nutrition/Patient/page6#Section_92. Accessed July 18, 2010.
From the August 01, 2010 Issue of Oncology Nurse Advisor
Yang AK, He SM, Liu L, et al. Herbal interactions with anticancer drugs: mechanistic and clinical considerations. Curr Med Chem. 2010;17(16):1635-1678.
Meirjerman I, Beijnen JH, Schellens JH. Herb-drug interactions in oncology: focus on mechanisms of induction. Oncologist. 2006;11(7):742-752.
Oral chemotherapy: food-drug interactions Sara Santana Martínez, José Antonio Marcos Rodríguez and Elia Romero Carreño Pharmacy Department. Hospital Universitario Virgen Macarena, Seville (Spain). 2015
