Około 30% diabetyków z cukrzycą typu 1 ma także autoimmunologiczną chorobę tarczycy, a osoby z chorobami tarczycy są w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na cukrzycę albo zaburzeń poziomu glikemii. Wspólnie z Mają Łowińską – dietetykiem klinicznym – przyglądamy się związkowi choroby Hashimoto z cukrzycą i poznajemy sprawdzone zalecenia dietetyczne.
Co jest powodem tego, że choroba Hashimoto tak często współwystępuje z cukrzycą?
Hashimoto należy do grupy chorób autoimmunologicznych. Są to choroby, w których nasz układ odpornościowy atakuje swoje własne komórki/narządy. W chorobie Hashimoto atakowane są komórki tarczycy. W następstwie dochodzi do licznych stanów zapalnych narządu oraz zaburzeń w gospodarce hormonalnej. Z kolei w cukrzycy typu 1, również chorobie autoimmunologicznej, dochodzi do atakowania komórek wysp trzustkowych odpowiedzialnych za wytwarzanie insuliny. W konsekwencji proces ten prowadzi do rozwoju cukrzycy. Diabetycy są bardziej narażeni na rozwój c
Thyroid word cloud on a pastel background.
horoby Hashimoto, z kolei Hashimoto zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy.
Czy zmiana sposobu żywienia jest w stanie wyeliminować te przykre dolegliwości?
Choroba Hashimoto wiąże się z wieloma dolegliwościami, takimi jak zmęczenie, senność, wzmożony apetyt, trudności z odchudzaniem czy suchą skórą. Odpowiednie leczenie żywieniowe jest w stanie wpłynąć na funkcjonowanie całego organizmu. Należy pamiętać, że dieta nie jest jedynie niewielkim elementem w procesie leczenia, ale jej głównym fundamentem, zaraz po leczeniu hormonami.
A co z suplementacją?
Zalecenia naukowe mówią o suplementacji związków poprawiających pracę tarczycy, czyli o:
• witaminie B1 (tiaminie),
• tyrozynie, miłorzębie japońskim,
• czosnku, imbirze, ananasie, lukrecji,
• magnezie, manganie.
Z kolei osoby cierpiące dodatkowo na depresję powinny w okresie zimowym suplementować trójjodotyroninę (T3). Badania naukowe sugerują suplementację witaminy D w okresie wrzesień-marzec przez każdego, kto żyje w klimacie umiarkowanym. Witamina D wydzielana jest głównie przez skórę w kontakcie z promieniami słonecznymi. Odpowiada nie tylko za prawidłowe wchłanianie wapnia, ale także za poprawę wydzielania insuliny w trzustce oraz ochronę przed chorobami autoimmunologicznymi. W celu tzw. odtruwania jelit (jeden z kroków w leczeniu żywieniowym) powinno się zaopatrzyć również w dobrej jakości probiotyki bądź synbiotyki, czyli połączenie probiotyków z prebiotykami.
Ponadto dobrze jest być świadomym, jakie substancje zaburzają wchłanianie połkniętych leków na chorobę Hashimoto, a są to:
• suplementy żelaza, wapnia oraz związki zobojętniające kwasy spożywane 3 godz. przed lub po połknięciu leków,
• leki przeciwzakrzepowe,
• produkty sojowe (najlepiej spożywać je 3 godz. po zażyciu leków),
• błonnik pokarmowy (powinniśmy codziennie spożywać taką samą ilość),
• jakiekolwiek pożywienie (najkorzystniej jest połykać hormony na pusty żołądek lub 3-4 godz. po jedzeniu),
• obecność laktozy.
W temacie suplementacji w chorobie Hashimoto często pojawia się jod oraz selen. Niedobór jodu jest jednym z czynników jej rozwoju, ale w przypadku już istniejącej choroby Hashimoto nie zaleca się jego suplementacji. Z kolei z selenem mamy bardziej rozbudowaną kwestię. Obecnie nie posiadamy takiej ilości badań klinicznych, by móc ustalić zalecenia dotyczące suplementowania selenu, czy też nie. Wiadomo jednak, że dawki powyżej 140 mcg/dobę zwiększają ryzyko rozwoju cukrzycy.
Żywienie w chorobie Hashimoto najczęściej kojarzy się z przejściem na dietę bezglutenową i bezmleczną. Z czego to wynika i czy jest wskazane w każdym przypadku?
Niestety temat diety w chorobie Hashimoto stał się tak modny, że pojawiło się w Internecie wiele informacji (nie zawsze popartych badaniami naukowymi), które nie są do końca prawdziwe. Po przeglądzie internetowym spotkałam się m.in. z dietami Paleo, Furmana, GAPS, FODMAPs, opartymi o protokół autoimmunologiczny, bezsojową wegańską, bezglutenową, bezmleczną. Skąd wzięła się dieta bezglutenowa? Otóż celiakia (nietolerancja na gluten, w której jedyną formą leczenia jest dieta wykluczająca gluten) należy do chorób autoimmunologicznych. Osoby z celiakią mają większe ryzyko rozwoju innych chorób autoimmunulogicznych, jak Hashimoto czy cukrzyca. Doniesienia naukowe pokazują, że niezdiagnozowana celiakia wiąże się z zaburzeniem wchłaniania syntetycznych hormonów tyroksyny (T4). Dowiedziono, że dieta bezglutenowa stosowana przez min. 3 miesiące obniża poziom przeciwciał charakterystycznych dla choroby tarczycy.
Dlaczego dieta bezmleczna? Ok. 70% osób z chorobą Hashimoto ma również nietolerancję laktozy. Nietolerancja laktozy powoduje zmniejszenie absorpcji syntetycznych T4. Pamiętajmy o tym, że dieta bezmleczna to nie to samo, co dieta bezlaktozowa. Jeżeli nie mamy alergii na kazeinę, a jedynie nietolerancję laktozy, wówczas śmiało możemy spożywać jogurty, kefiry, maślanki (w ograniczonych ilościach) czy mleko bezlaktozowe. Na szczęście na rynku dostępnych jest wiele zamienników mleka i produktów mlecznych, zarówno bez laktozy, jak i kazeiny.
Ważna informacja: laktoza jest często dodawana do leków, m.in. Euthyroxu. W przypadku nietolerancji laktozy warto poprosić lekarza o zamianę na Letrox.
Nie w każdym przypadku zalecana jest więc dieta bezglutenowa i/lub bezlaktozowa. Musi być ona poparta odpowiednią diagnostyką i wywiadem żywieniowym.
Jaki jest pierwszy krok do rozpoczęcia leczenia żywieniowego, które pogodzi obydwie choroby?
Osoby z chorobą Hashimoto oraz osoby z cukrzycą niejednokrotnie charakteryzuje nieprawidłowy sposób odżywiania się. Pierwszym krokiem na pewno jest udanie się do dietetyka klinicznego specjalizującego się w chorobach autoimmunologicznych. Specjalista oceni stan i sposób odżywienia. Kolejnym krokiem jest albo pogłębiona diagnostyka w kierunku celiakii, albo rozpoczęcie leczenia żywieniowego. Zarówno dieta w przypadku cukrzycy, jak też choroby tarczycy zawiera duże ilości produktów o niskim indeksie glikemicznym, w tym warzyw. Dzięki tym składowym diety dostarczamy do organizmu odpowiednio duże ilości błonnika oraz zapobiegamy niebezpiecznym wahaniom poziomów glikemii. Poziomy glikemii zależą głównie od funkcjonowania trzustki oraz odpowiedniego sposobu żywienia. Dieta dla osób z chorobą Hashimoto zawiera bardzo dużo elementów diety z ograniczoną ilością węglowodanów prostych (potocznie nazywaną cukrzycową).
Jakie produkty warto zatem wprowadzić do swojej diety i dlaczego?
Większość osób z Hashimoto ma niedobory witaminy B12, cynku, glutationu, antyoksydantów oraz selenu. Warto do diety wprowadzić produkty będące źródłem tych brakujących witamin i związków.
Cynk znajdziemy w mięsie, jajach, wątrobie, rybach, ostrygach, a także w produktach pochodzenia roślinnego – nasionach dyni, słonecznika, otrębach pszennych, kiełkach pszenicy oraz w cebuli i czosnku. Konsekwencją niedoboru cynku w organizmie jest obniżenie stężenia hormonów tarczycy – tyroksyny oraz trójjodotyroniny – i rozwój objawów niedoczynności tarczycy, w tym obniżenie tempa przemiany materii.
Witaminę B12 znajdziemy w produktach pochodzenia zwierzęcego: mięsie i jego przetworach, rybach, jajach, mleku i jego przetworach.
Antyoksydanty znajdują się niemal w każdym warzywie i owocu.
Glutationu – jednego z ważniejszych antyoksydantów – nie możemy połknąć jak innych suplementów. Musimy dostarczyć organizmowi składników, które go budują, są nimi awokado czy mleko krowie. Awokado przy okazji zapewni nam brakujące kwasy omega-3 o działaniu przeciwzapalnym. Stosunkowo spore ilości tych kwasów znajdziemy również w oleju lnianym oraz w tłustych rybach morskich (śledź, łosoś, halibut).
Selen z kolei znajdziemy w podrobach (głównie w nerkach), a także w skorupiakach, rybach oraz czosnku, suchych nasionach roślin strączkowych i grzybach.
Jak jeszcze uwrażliwić tarczycę i jednocześnie uregulować poziom cukru we krwi? W końcu jedno z drugim jest mocno powiązane – wahania poziomu glukozy pobudzają przeciwciała przeciwtarczycowe.
Aktywność fizyczna, cynk oraz witamina A uwrażliwiają komórki tarczycy. Aktywność fizyczna uwrażliwia dodatkowo komórki na działanie insuliny, co pozwala na normalizację poziomów glikemii oraz zwiększa odczuwanie ciepła.
Czy za pomocą sposobu odżywiania można zmniejszyć zatrzymywanie się wody w organizmie, które często występuje przy Hashimoto?
W chorobie Hashimoto dochodzi często do zwiększonej retencji płynów. Należy wówczas zwrócić uwagę na ilość spożywanego sodu, który przyczynia się do odkładania wody w komórkach. Kolejnym krokiem jest przyjrzenie się ilości i jakości wypijanych płynów. Zaleca się wypijanie niegazowanej wody mineralnej. Należy wybierać wody o niskiej zawartości sodu (5-20 mg/l). Ponadto warto pić wodę o wysokiej koncentracji jodu, selenu, magnezu i cynku.
Link do portalu, :http://cukiernapoziomie.pl/2016/10/cukrzyca-i-hashimoto-jak-sie-odzywiac-aby-pogodzic-obydwie-choroby-wywiad-miesiaca/