Dzisiaj chciałabym skupić się kolejnej chorobie XXI wieku, jaką jest CUKRZYCA (DM).
„Idę do lekarza, otrzymuję diagnozę cukrzyca. Co dalej? W najlepszym wypadku lekarz kieruje mnie do dietetyka (znikome szanse). Jeżeli tego nie zrobi, co często się zdarza, dostaję stos różnych ulotek „co jeść w cukrzycy” itd. Jednakże z natłoku zajęć dnia codziennego lub z mało przystępnego języka, w jakim zostały napisane, moja żywieniowa edukacja kończy się.”
Takie sytuacje w moim gabinecie dietetycznym były inspiracją do przybliżenia tematu cukrzycy. Choroba ta, obok otyłości uznawana jest za epidemię. Myślę, że jest to bardzo trafne określenie. W 1995 roku na DM na całym świecie chorowało ok. 135 mln osób, w 2000 roku liczba ta wzrosła do 171 mln, a w 2012 roku do 366,2 mln. Prognozuje się, że w 2030 roku już 551,8 mln osób będzie dotkniętych cukrzycą!
Ja mówię STOP! Działajmy póki czas.
W niniejszym poście skupię się tylko na 3 podstawowych zagadnieniach związanym z cukrzycą:
- Stan przedcukrzycowy
- Cukrzyca typu 2.
- Cukrzyca typu 1.
Inne rodzaje cukrzycy jak np. cukrzyca ciążowa, zostawię do opisania w innym poście.
Stan przedcukrzycowy jest niestety problematyczny do zdiagnozowania. Poziom glukozy we krwi jest podwyższony, ale nie jest na tyle wysoki by lekarze mieli podłoże do postawienia diagnozy cukrzycy typu 2. Stan przedcukrzycowy to olbrzymi problem zarówno dla jednostki jak i społeczeństwa. Większość osób z opisanym stanem rozwinie DM. Przyczyni się to znacznego spadku komfortu życia i skróci jego czas. Niebezpieczeństwo śmierci na przestrzeniu kolejnych 6 lat, u chorych z nieprawidłową glikemią na czczo, rośnie 2 – 3 x. Co gorsza według wielu badań, nie da się efektywnie powstrzymać rozwoju cukrzycy. Są jednak działania, które warto podjąć i nie czekać bezczynnie na rozwój wydarzeń. Mamy do zrobienia tylko 2 kroki. Pierwszy to zmniejszenie masy ciała (w Polsce aż 91% chorych, w chwili zdiagnozowania cukrzycy cierpi na nadwagę lub otyłość). Drugi krok to wdrożenie aktywności fizycznej. Grupa naukowców Tuomiletho i wsp., wykazali, że modyfikacja stylu życia, składająca się z odpowiedniej diety i aktywności fizycznej, przyczynia się do zmniejszenia ryzyka przemiany stanu przedcukrzycowego w cukrzycę.
Cukrzyca typu 2. jest następstwem zaburzonej lub braku odpowiedzi komórek organizmu na działanie insuliny. W wyniku czego dochodzi do oporności komórek organizmu na działanie insuliny (brak obniżania poziomu cukru). Po czym następuje zwiększona produkcja insuliny przez komórki trzustki. Po pewnym czasie dochodzi do wyczerpania komórek produkujących insulinę i niedoboru insuliny.
Cukrzyca typu 1. jest wynikiem zniszczenia komórek trzustki (odpowiedzialnych za produkcję insuliny). Destrukcja własnych komórek organizmu jest zazwyczaj wynikiem toczącego się procesu autoimmunologicznego. W przypadku DM typu 1. dochodzi do całkowitego wyczerpania się źródeł insuliny endogennej (produkowanej przez organizm). Deficyt insuliny prowadzi do zakłócenia przemian glukozy oraz produkcji białka, tłuszczów i kwasów nukleinowych.
Zarówno z cukrzycą typu 1. jak typu 2. możemy normalnie żyć. Trzeba tylko dążyć to zrealizowania celów leczenia DM. Cele leczenia cukrzycy, a tak naprawdę jeden główny cel to:
Jak najlepsze wyrównanie metaboliczne! Polega ono na codziennym osiąganiu okołonormoglikemii. Należałoby unikać tzw. pików, czyli skoków glikemii. Ponadto powinniśmy uzyskać HbA1c (hemoglobina glikowana) ≤ 6,5%. Mówiąc o wyrównaniu metabolicznym mamy na myśli także prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego i gospodarki lipidowej oraz unikanie stanów niedocukrzenia. Dzięki osiągnięciu stałego wyrównania metabolicznego znacznie zmniejszamy ryzyko wystąpienia ostrych i przewlekłych powikłań cukrzycy (np. stopa cukrzycowa). Cele realizujemy oczywiście poprzez odpowiednie zaplanowanie posiłków, a w razie konieczności wprowadzenie właściwej farmakoterapii. Tutaj zaczynamy temat diety…Solidna edukacja żywieniowa powinna być przeprowadzona w chwili otrzymania diagnozy. Dzięki niej można dowiedzieć się, czym są wymienniki węglowodanowe, indeks glikemiczny, węglowodany złożone i proste. Edukacja żywieniowa dla cukrzyków powinna trwać przez cały okres, a nie tylko na początku choroby.
SKRÓCONE ZASADY DIETY STOSOWANEJ W CUKRZYCY:
- Jedz częściej, ale mniejsze porcje.
- Zachowaj regularność spożywania posiłków.
- Zastąp węglowodany proste (powodujące szybki wzrost glikemii oraz szybki jej spadek) węglowodanami złożonymi (wolniej i jednostajnie podnoszą stężenie cukru we krwi oraz utrzymują go na odpowiednim poziomie przez dłuższy czas).
- Do diety należy włączyć produkty z niskim indeksem glikemicznym (IG). Indeks glikemiczny jest to wartość wskazująca jak szybko dany produkt podnosi stężenie glikemii we krwi i z jaką prędkością ona maleje.
- Bardzo częstym błędem jest pomijanie najważniejszego posiłku w ciągu dnia, jakim jest ŚNIADANIE.
- Unikaj alkoholu. Sprzyja powstawaniu powikłań cukrzycy i utrudnia utrzymanie prawidłowej masy ciała!
- Zaniechaj palenia papierosów.
- Utrzymuj należną masę ciała.
- Wprowadź aktywność fizyczną dostosowaną do Twoich potrzeb.
Wszystkie osoby już zdiagnozowane lub będące w grupie ryzyka, zapraszam na konsultacje dietetyczne w celu poznania praktycznych wskazówek życia z cukrzycą oraz jej profilaktyki.